19-25 Eylül Dünya Şeker Tüketimine Dikkat Haftası
Aşırı şeker tüketiminin insan sağlığını olumsuz etkilediği, obeziteden hipertansiyona, kalp-damar hastalıklarından kronik böbrek yetmezliğine ve depresyona kadar birçok hastalığı tetiklemesi ile devletin sağlık giderlerini artırması gerçeğinden hareketle 19–25 Eylül tarihleri “Dünya Şeker Tüketimine Dikkat Haftası” olarak kutlanmaktadır.
Günlük beslenmede tüketilen toplam şeker miktarını besinlerin doğal olarak yapısında bulunan ve besinlerin işlenmesi sırasında ilave edilen (eklenen şeker) şeker oluşturur. Yiyeceklerde doğal bulunan şekerler; örneğin sütte bulunan laktoz, meyvelerde bulunan fruktoz vb. gibidir. İlave (eklenen) şeker kaynakları; beyaz şeker, esmer şeker, nişasta bazlı şeker gibi şeker içeren ürünleri kapsamaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü şeker tüketiminin azaltılmasını, günlük enerjinin %10’dan azının şekerden gelmesini (mümkünse %5’in altında olması) önermektedir. Yiyeceklerin doğal yapısında bulunan şeker dışında tüketici tarafından tüketilen serbest şekerlerin günlük tüketim miktarı, ihtiyaç duyulan günlük enerji miktarının %10’unu geçmemelidir. Bu da kabaca enerji ihtiyacı ortalama 2000 kalori olan bir kişi için 200 kalori yapmakta olup yaklaşık 50 gr (20 adet küp) şekere tekabül etmektedir.
Hazır yiyecekler satın alınırken etiketteki şeker içeriği ve türü okunmalı ve tercih ona göre yapılmalıdır. Bazı kahvaltılık gevrekler, yoğurtlar ve meyve suyu dâhil olmak üzere birçok paketlenmiş yiyecek ve içecekler çok miktarda ilave şeker içerir. Etikette kahverengi şeker, mısır kaynaklı tatlandırıcılar, mısır şurubu, meyve suyu konstantresi, yüksek früktozlu mısır şurubu, bal, invert şeker, malt şekeri, melas (şeker tortusu), şurup, ham şeker, şeker, dekstroz, früktoz, glikoz, laktoz, maltoz, sukroz ilave şekeri göstermektedir. Etiketinde “ilave şeker içermez” ibaresi olan ürünler tercih edilmelidir.
Şeker ve şeker ilave edilmiş besinlerin fazla miktarda tüketimi; başta obezite olmak üzere, kalp-damar hastalıklar, böbrek hastalıkları, diş çürükleri, bazı kanser türleri, tip 2 diyabet ve bazı metabolik sorunlara neden olabileceği için tüketimi azaltılmalıdır.
Öneriler
1. Şeker ve şeker içeren besinler ve içeceklerin tüketimi her yaş grubu için azaltılmalıdır.
2. Ambalajlı tüketime sunulan gıdalarda etiket bilgisi okunarak benzer gıdalarda şeker içeriği daha düşük olanlar tercih edilmelidir.
3. Şekerden gelen enerji günlük enerjinin %10’unu geçmemeli, % 5’in altında olması tercih edilmelidir.
4. Bebeklere 2 yaşa kadar şeker/şekerli yiyecek ve içecek verilmemelidir.
5. Şeker içeren besinlerin ve içeceklerin, özellikle öğünler arasında ve yatmadan önce tüketilmesinden kaçınılmalıdır.
6. Dışarıdan şeker eklenmiş besinlerin (kek, pasta, kurabiye, bisküvi, çikolata, bar, vb.) ve içeceklerin (gazlı/gazsız içecekler, hazır meyve suları, enerji içecekleri, spor içecekleri vb.) fazla tüketimi sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği için tüketimleri sınırlandırılmalıdır.